مقررات ویژه ی دعوای تصرف عدوانی
با وجود ویژگی هایی که دعوای تصرف دارد لذا بر آن مقررات خاصی مترتب می باشد .
با توجه به اینکه معمولاً متصرّف پس از تصرف ملک ، در آن اقداماتی را از جمله : احداث بنا ، غرس اشجار و یا زراعت می نماید و همچنین امکان دارد اقدام به تخریب و یا ازله ی آثار موجود نماید. لذا در صورتی که تصرفات او عدوانی به حساب آید و محکوم به رفع تصرف عدوانی شود ، لازم است تکلیف آثار اقدامات صورت گرفته مشخص شود .
تکلیف ابنیه ی احداثی و اشجار غرس شده در ملک مورد تصرف عدوانی
در صورتی که بعد از تصرف عدوانی متصرف در ملک مورد تصرف عدوانی اشجاری را غرس نماید و یا بنایی را احداث نموده باشد ، اشجار و بنا بعد از اجرای حکم تصرف عدوانی علیه مشارالیه ، قطع و تخریب می شود مگر اینکه متصرف عدوانی مدعی مالکیت مورد حکم تصرف عدوانی شود و از تاریخ اجرای حکم ظرف یک ماه نسبت به مالکیت در دادگاه صالح اقامه ی دعوی کند . بنابراین در صورتی که در مهلت مقرر شده اقدام به امر مزبور ننماید با اعلام محکوم له به دادگاه ، اشجار و بنا قطع می گردد و ملک به محکوم له تحویل خواهد شد و در غیر این صورت باید به حال خود باقی بمانند . تا تکلیف دعوا مشخص گردد .
تکلیف ابنیه و اشجار در ارتباط با اقامه ی دعوای مالکیت
از مقررات خاصی که در دعوای تصرف عدوانی وجود دارد اینست که حکمی که به رفع تصرف عدوانی که از مرحله ی بدوی صادر می گردد ، پس از ابلاغ براساس ماده 175 ق.ج.ا.د.م باید اجرا گردد .
در صورتی که محکوم علیه دعوای تصرف عدوانی ، در مهلت مقرر یک ماهه اقدام به اقامه ی دعوای مالکیت نماید و در آن پیروز گردد . علاوه بر اینکه قلع بنا و اشجار منتفی می گردد بلکه در اجرای حکم جدید ( خلع ید ) ، دوباره محکوم علیه دعوای تصرف عدوانی بر ملک مستولی می شود .
تکلیف ابنیه و اشجار در ارتباط با شکایت از حکم
حکم رفع تصرف عدانی ، با استناد به بند ب ماده 331 ق . ج قابل تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر استان می باشد .
البته باید توجه داشت که ، بر خلاف اصل مذکور در ماده 347 ق . ج . درخواست تجدید نظر در این دعوا مانع اجرای حکم رفع تصرف عدوانی که علیه متصرف صادر شده نمی باشد زیرا براساس ماده 175 ق . ج در آرای صادره ی رفع تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق به دستور مرجع صادرکننده ی رأی ، بلافاصله توسط اجرای دادگاه یا ضابطین دادگستری اجرا خواهد شد و درخواست تجدید نظراز رای مزبور مانع اجرا آن نمی شود .
لذا در صورتی که محکوم علیه اقامه ی دعوای مالکیت ننماید و تنها به درخواست تجدید نظر اکتفا کند ، در صورتی که حکم رفع تصرف عدوانی در دادگاه تجدید نظر در فاصله ی یک ماه فسخ گردد در این صورت علاوه بر اینکه اشجار و بنا قلع نمی شود بلکه براساس ماده ی 175 ق . ج ، اقدامات اجرایی به دستور دادگاه اجراکننده حکم به حالت قبل از اجرا ، اعاده خواهد شد .
ولی در صورتی که در فاصله ی یک ماه در دادگاه تجدید نظر حکم رفع تصرف عدوانی فسخ نشود ، حتی در صورتی که دعوای تجدید نظر در جریان رسیدگی باشد ، اشجار و بنا احداثی قلع می شوند .
تکلیف زراعت در ملک مورد تصرف عدوانی
در صورتی که متصرف عدوانی در ملک مورد تصرف زراعت کرده باشد ماده ی 165 ق . ج تکلیف را اینگونه بیان می کند که در صورتی که زمان برداشت محصول رسیده باشد باید بلافاصله محصول را برداشت نماید و اجرت المثل زمین را نیز پرداخت نماید. در صورتی که زمان برداشت محصول نرسیده باشد ، ماده ی مزبور با ارائه ی سه راه حل به خواهان دعوا یا محکوم له تکلیف را مشخص می نماید .
محکوم له ، بعد از جلب رضایت متصرف عدوانی ، قیمت بذر را نسبت به سهم صاحب بذر به متصرف پرداخت نماید و ملک را تصرف کند .
راه دوم این است که بعد از جلب رضایت متصرف عدوانی ، تا پایان برداشت محصول ملک را در تصرف متصرّف عدوانی باقی بگذارد و اجرت المثل زمین را از متصرف دریافت کند .
راه حل دوم اینست که مالک متصرف را مکلّف به معدوم کردن زراعت و اصلاح زمین نماید .
تکلیف آثار تخریبی در ملک مورد تصرف عدوانی
در صورتی که بعد از تصرف عدوانی ، متصرف عدوانی اقدام به تخریب ملک نموده باشد . در ماده ی 165 ق . ج قانونگذار به محکوم له حق می دهد که متصرف را مکلف به اصلاح آثار تخریبی نماید.
تکلیف اجرت المثل ایام تصرف
در این باره تبصره ی ماده ی 165 ق.ج. بیان می دارد :« در صورت تقاضای محکوم له دادگاه متصرف عدوانی را به پرداخت اجرت المثل زمان تصرف نیز محکوم می کند » .
بنابراین مطالبه اجرت المثل مستلزم اقامه ی دعوا و صدور حکم دراین خصوص می باشد . لذا خوهان در صورتی که تمایل به گرفتن اجرت المثل دارد ، باید هم زمان با درخواست رفع تصرف عدوانی اجرت المثل ایام تصرف را نیز درخواست کند .
با وجود ویژگی هایی که دعوای تصرف دارد لذا بر آن مقررات خاصی مترتب می باشد .
با توجه به اینکه معمولاً متصرّف پس از تصرف ملک ، در آن اقداماتی را از جمله : احداث بنا ، غرس اشجار و یا زراعت می نماید و همچنین امکان دارد اقدام به تخریب و یا ازله ی آثار موجود نماید. لذا در صورتی که تصرفات او عدوانی به حساب آید و محکوم به رفع تصرف عدوانی شود ، لازم است تکلیف آثار اقدامات صورت گرفته مشخص شود .
تکلیف ابنیه ی احداثی و اشجار غرس شده در ملک مورد تصرف عدوانی
در صورتی که بعد از تصرف عدوانی متصرف در ملک مورد تصرف عدوانی اشجاری را غرس نماید و یا بنایی را احداث نموده باشد ، اشجار و بنا بعد از اجرای حکم تصرف عدوانی علیه مشارالیه ، قطع و تخریب می شود مگر اینکه متصرف عدوانی مدعی مالکیت مورد حکم تصرف عدوانی شود و از تاریخ اجرای حکم ظرف یک ماه نسبت به مالکیت در دادگاه صالح اقامه ی دعوی کند . بنابراین در صورتی که در مهلت مقرر شده اقدام به امر مزبور ننماید با اعلام محکوم له به دادگاه ، اشجار و بنا قطع می گردد و ملک به محکوم له تحویل خواهد شد و در غیر این صورت باید به حال خود باقی بمانند . تا تکلیف دعوا مشخص گردد .
تکلیف ابنیه و اشجار در ارتباط با اقامه ی دعوای مالکیت
از مقررات خاصی که در دعوای تصرف عدوانی وجود دارد اینست که حکمی که به رفع تصرف عدوانی که از مرحله ی بدوی صادر می گردد ، پس از ابلاغ براساس ماده 175 ق.ج.ا.د.م باید اجرا گردد .
در صورتی که محکوم علیه دعوای تصرف عدوانی ، در مهلت مقرر یک ماهه اقدام به اقامه ی دعوای مالکیت نماید و در آن پیروز گردد . علاوه بر اینکه قلع بنا و اشجار منتفی می گردد بلکه در اجرای حکم جدید ( خلع ید ) ، دوباره محکوم علیه دعوای تصرف عدوانی بر ملک مستولی می شود .
تکلیف ابنیه و اشجار در ارتباط با شکایت از حکم
حکم رفع تصرف عدانی ، با استناد به بند ب ماده 331 ق . ج قابل تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر استان می باشد .
البته باید توجه داشت که ، بر خلاف اصل مذکور در ماده 347 ق . ج . درخواست تجدید نظر در این دعوا مانع اجرای حکم رفع تصرف عدوانی که علیه متصرف صادر شده نمی باشد زیرا براساس ماده 175 ق . ج در آرای صادره ی رفع تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق به دستور مرجع صادرکننده ی رأی ، بلافاصله توسط اجرای دادگاه یا ضابطین دادگستری اجرا خواهد شد و درخواست تجدید نظراز رای مزبور مانع اجرا آن نمی شود .
لذا در صورتی که محکوم علیه اقامه ی دعوای مالکیت ننماید و تنها به درخواست تجدید نظر اکتفا کند ، در صورتی که حکم رفع تصرف عدوانی در دادگاه تجدید نظر در فاصله ی یک ماه فسخ گردد در این صورت علاوه بر اینکه اشجار و بنا قلع نمی شود بلکه براساس ماده ی 175 ق . ج ، اقدامات اجرایی به دستور دادگاه اجراکننده حکم به حالت قبل از اجرا ، اعاده خواهد شد .
ولی در صورتی که در فاصله ی یک ماه در دادگاه تجدید نظر حکم رفع تصرف عدوانی فسخ نشود ، حتی در صورتی که دعوای تجدید نظر در جریان رسیدگی باشد ، اشجار و بنا احداثی قلع می شوند .
تکلیف زراعت در ملک مورد تصرف عدوانی
در صورتی که متصرف عدوانی در ملک مورد تصرف زراعت کرده باشد ماده ی 165 ق . ج تکلیف را اینگونه بیان می کند که در صورتی که زمان برداشت محصول رسیده باشد باید بلافاصله محصول را برداشت نماید و اجرت المثل زمین را نیز پرداخت نماید. در صورتی که زمان برداشت محصول نرسیده باشد ، ماده ی مزبور با ارائه ی سه راه حل به خواهان دعوا یا محکوم له تکلیف را مشخص می نماید .
محکوم له ، بعد از جلب رضایت متصرف عدوانی ، قیمت بذر را نسبت به سهم صاحب بذر به متصرف پرداخت نماید و ملک را تصرف کند .
راه دوم این است که بعد از جلب رضایت متصرف عدوانی ، تا پایان برداشت محصول ملک را در تصرف متصرّف عدوانی باقی بگذارد و اجرت المثل زمین را از متصرف دریافت کند .
راه حل دوم اینست که مالک متصرف را مکلّف به معدوم کردن زراعت و اصلاح زمین نماید .
تکلیف آثار تخریبی در ملک مورد تصرف عدوانی
در صورتی که بعد از تصرف عدوانی ، متصرف عدوانی اقدام به تخریب ملک نموده باشد . در ماده ی 165 ق . ج قانونگذار به محکوم له حق می دهد که متصرف را مکلف به اصلاح آثار تخریبی نماید.
تکلیف اجرت المثل ایام تصرف
در این باره تبصره ی ماده ی 165 ق.ج. بیان می دارد :« در صورت تقاضای محکوم له دادگاه متصرف عدوانی را به پرداخت اجرت المثل زمان تصرف نیز محکوم می کند » .
بنابراین مطالبه اجرت المثل مستلزم اقامه ی دعوا و صدور حکم دراین خصوص می باشد . لذا خوهان در صورتی که تمایل به گرفتن اجرت المثل دارد ، باید هم زمان با درخواست رفع تصرف عدوانی اجرت المثل ایام تصرف را نیز درخواست کند .