یکی از اسباب سقوط تعهد ـ اقاله
انحلال قراردادها را در یک تقسیم بندی کلی به سه بخش تقسیم می نمایند :
الف ) فسخ : منحل شدن قرارداد با اراده یکی از طرفین عقد که به آن فسخ گفته می شود و به دلیل آنکه در تحقق آن اراده انشائی یکی از طرفین دخیل می باشد در زمره ایقاعات به حساب می آید .
ب ) انفساخ : منحل شدن قهری قرارداد که بدون اراده طرفین و به صورت خود به خود صورت می پذیرد و در اصطلاح حقوق به آن انفساخ می گویند . مثل انفساخ عقد وکالت به موت یکی از طرفین . ( ماده 954 ق.م )
ج ) اقاله : منحل شدن قرارداد با تراضی و توافق طرفین عقد که به آن اقاله می گویند .که در زمره ی اسباب سقوط تعهدات قرار گرفته است ( براساس بند 2ماده ی 264 ) اما با توجه به اینکه اقاله از نظر تقابل و تراضی اراده انشائی طرفین که در تحقق آن لازم می باشد شبیه به عقد است ، بنابراین شرایط اساسی صحت معاملات در آن لازم‌الرعایه می باشد .
از نظر حقوقی ، برخی اقاله را معامله‌ای جدید مي‌دانند ولی اقوی و مشهور حقوقدانان و فقها به خصوص فقهای شیعه اقاله را معامله ی جدیدی نمي‌دانند اما ماهیتاً آن را قرارداد معرفی می نمایند و براساس قاعده نیز اصولاً هر عقدی قابل اقاله می باشد ، چراکه عقد مخلوق اراده مشترک طرفین می باشد و البته بر این امر دو استثنا وجود دارد و آن عقد نکاح و عقد وقف می باشد .
عقد نکاح و عقد وقف به جهت خاص بودن ماهیت حقوقی آنها قابل اقاله نیستند و البته در امکان اقاله عقد ضمان اختلاف وجود دارد که مجال آن در این بحث نیست.
آثار اقاله عبارتند از :
انحلال رابطه حقوقی سابق
زوال آثار ناشی از آن رابطه