انحلال قرارداد
هر قراردادی از سه طریق منحل می شود. این سه طریق عبارتند از:
اقاله (تفاسخ)
انفساخ
ایقاع (فسخ)
اقاله
تفاسخ یا اقاله عبارت است از ، تراضی طرفین بر انحلال عقد و یا قراردادی که سابقاً آن را منعقد نموده اند. در این باره ماده 283 قانون مدنی بیان می دارد : بعد از معامله ، طرفین می توانند به تراضی آن معامله را اقاله و تفاسخ نمایند. البته بر این مورد ، استثنایی نیز وارد است و آن وقف و نکاح می باشد ، که قابل اقاله نمی باشند.
از مضمون ماده فوق اینطور استنباط می شود که اقاله عقد جدیدی نیست ، بلکه عقدی که در گذشته منعقد شده منحل می شود و از ادامه آثار و حیات آن جلوگیری به عمل می آید. دکتر حسن امامی در این مورد می گوید : اقاله نه عقد است و نه ایقاع ، بلکه یک عمل حقوقی ساده است . مانند تسلیم مبیع درعقد بیع . برخی از استادان نظر بر آن دارند که چون واژه تراضی در ماده 283 آمده ، لذا اقاله می تواند عقد جدیدی باشد ، چون عقد با تراضی طرفین منعقد می شود. عقد را می توان فسخ نمود ولی اقاله را نمی توان فسخ نمود. ماده 284 قانون مدنی نیز صراحتاً اقاله را دلیل برهم زدن معامله قبلی می داند نه انعقاد عقدی جدید.
انفساخ
انفساخ ، انحلال قهری عقد است . قهری بودن انحلال به این معنی است که عقد ، بدون اینکه نیاز به عمل حقوقی اضافی باشد ، خود به خود از بین می رود و حق انتخاب برای یکی از دو طرف یا دادگاه باقی نمی ماند. قهری بودن انحلال منافاتی با ارادی بودن سبب آن ندارد .
ایقاع (فسخ)
در تعریف ایقاع می توان گفت که ، انشاء اثر حقوقی است که با یک اراده انجام می شود. ایقاع در برابر عقدی است که اثر حقوقی آن نتیجه تراضی است و با یک انشاء (یک طرف) تحقق پیدا می کند. فسخ یا ایقاع کاری ارادی است که به منظور رسیدن به هدف خاص انجام می پذیرد و ارتباطی به رویداد طبیعی و قهری ندارد و دلخواه فاعل است. ایقاع یا فسخ با یک اراده واقع می شود و نیاز به توافق طرفین ندارد . ولی باید به اطلاع طرف دیگر برسد.